Loài người

                LOÀI NGƯỜI

I

bao nhiêu triệu năm Tạo Hóa mới sinh ra được chữ Người.
bao nhiêu triệu năm,Tạo Hóa mới cho Ta niềm kiêu hãnh của loài vật thong minh bậc nhất.

bao nhiêu triệu năm niềm kiêu hãnh không một loài nào cướp mất

xuyên qua ngàn thế kỷ xa xôi.

bao nhiêu triệu năm ta mới có được chữ Người

     - dẫn ta tới những tình yêu kỳ lạ

     - dẫn Ta tới cái căm hờn nghiệt ngã

trên hành tinh này nửa trắng, nửa đen.

ôi!

ta đã tự hào với những niềm tin.

với những đam mê điên cuồng cỗ vũ.

với những tình thương rộn ràng ghê sợ

khi Ta đứng trên đỉnh núi muôn loài!

con Người
con Người
lúc đang bé thơ
đã  biết bắt kẻ khác loài về thần phục
đã biết gieo vào triệu năm sự chết
trong hàng ngàn niên đại xa xưa.
con Người
con Người
với tiếng cười điển hình trên lớp thú
với tiếng cười biết làm nên tất cả
cuộc sống khác thường trên khắp hành tinh!

II

ôi!

ta đã mất lòng tin
ta biết bắt đầu từ trong loài ta ở
ta biết bắt đầu từ khi

ta đứng trong loài Ta,

ta nhìn rất rõ
sự thật đắng cay

sự thật đảo điên
sự thật ác tàn
ngự trị thế gian

loài vật người, loài vật thú!

sự thật thông minh

sự thật ngu sy man rợ

thế gian đầy những nỗi thương đau!

III

điển hình cho sự điên cuồng cấu xé lẫn nhau
điển hình cho sự thù hằn khủng khiếp
 

là sự thật
hàng tỷ Người bị giết
nguyên do loài vật Người gây ra

mấy ngàn đời

vạn thế kỷ trôi đi
loài Người cô đơn sống trong loạn lạc

loài Người cô đơn ở trong chết chóc
loài Người cô đơn không có đường ra!
loài Người thông minh
loài Người ngu sy!
để bạo chúa nghìn đời ngự trị
để những cuộc sát tàn vô nghĩa lý
như chứng nan y hoành hành mãi trên đời!

IV

trong cái chết thất kinh cũng có tiếng cười
trong cái chết thất kinh cũng có kẻ lấy làm hàng mua bán
trong cái chết thất kinh cũng có kẻ lấy làm mục đích sự sống
nhuộm đồng tiền bằng máu Người rơi!

loài Người ngu si
và lũ chù hôi
hàng niên đại đè lên mạng Người cùng khổ
hàng niên đại vạn kẻ lánh đi vì sợ
để ngợi ca cái ác điên cuồng!

bao nhà thơ mất hết lương tâm,
bao bọn báo bồi, văn bồi làm gián điệp
bao tác phẩm nghệ thuật biến thành biệt kích
cuộc đời này đánh đĩ với văn chương!

V

bọn thống trị lấy ác tàn để làm "trí nhân",
bọn xu thời lấy cúi luồn làm nơi thăng tiến
mục đích đời là gì?
                khi ác tàn cần đến,
chúng sẵn sàng bán hết lương tâm!

chỉ lấy một mẩu đời thôi,
có bao nỗi bất công

bao nỗi oán thù khủng khiếp
bao tai họa chùm lên đầu Người
bao oan nghiệt
hành tinh đói nghèo ly loạn đến nghìn sau!

chỉ lấy một mẩu đời thôi
                        có ai tính hết đâu
một phần triệu triệu lần cái ác

con Người
con Người
gớm ghiếc

bao triết gia coi khinh sự chết
bao nhà thơ ca ngợi cái điên cuồng
bao nhà văn bán đứng văn chương
bao chính khách phỉnh phờ
                     ngồi một nơi xui gào cổ vũ...

VI

chưa một nhà thống kê nào tính chính xác

                   

cái ác tàn hôm nay, mai sau và quá khứ.
chưa một nhà nhân đạo nào nói hết

sự thật trắng đen
chưa có kẻ cầm quyền nào tự nhận

mình là lũ ác tàn
chưa có kẻ nào dám ngoảnh lại nhìn

đời mình trong lốt thú!

loài Người vỹ đại làm ra những điều

diệu kỳ trên trái đất

con Người cũng là kẻ bạo tàn bậc nhất
đau thương nghìn đời xưa
đau thương nghìn đời nay
và sau những thế kỷ xa xôi...

VII

không gian, thời gian vĩnh viễn kéo dài

bao tai họa loài Người còn phải chịu

bao đau thương còn đẳng đeo mãi mãi
bao kẻ ác tàn đang sống phởn phơ
bao con Người lương thiện chết bơ vơ
bao nhiêu...
mà chữ Người lại chia đều cho mọi đứa?

biết bao giờ Ta được tin
                  được cầu mong hơn chút nữa?
loài Người xóa đi cái căm ghét thù hằn
loài Người xóa đi cái dai đẵng chiến tranh!
để cho con Người được nhìn trời cao, đất rộng
đem điều thiện trở về cuộc sống

mọi thù hằn, tàn ác sẽ tan đi!
cho trái đất không còn bị cắt chia
cho cuộc đời khồng còn ngu si, ác tàn bịp bợm
để chỉ có
con Người

         

con Người duy nhất

 hành tinh này
tan hết màu đêm

ta mong một ngày
ta có lại niềm tin
ta có lại niềm tin

trong loài Ta ở
thì chữ Người
mới trở về với loài Ta đó!

            Cao điểm chốt 280

           Biên giới Việt  - Lào
             Ngày 4 - 6 - 1973

              VỀ NGƯỜI LÍNH

          Gửi anh Nguyễn Minh Châu

Tôi không thích ”Dấu chân người lính” (1) của anh!

        nó mới chỉ là dấu chân thôi.

             điều suy nghĩ ấy đến giờ tôi vẫn đúng.

                     có lẽ anh và cuộc đời chấp nhận.

                                  tác phẩm bề ngoài hiện thực

                                              chiến tranh hôm nay!

Còn gì hơn

khi đời có lời hay

Tiểu luận của anh về

“Cánh rừng già và người viết trẻ” (2)

Cái tiểu luận

      dù né tránh đi nhiều tầng

                      nhưng vẫn làm cho tôi

                              hai lần vỡ lẽ

                                     hai lần quý mến anh hơn!

Người cầm bút

          

      viết về chiến tranh

                     mà quên đi nỗi đau của người lính

                             là bất công  (3)

                                  là phản bội lại phần hy sinh

                                            khổ đau,

                                                   tang thương

                                                             của cuộc đời trận mạc! (4)

Người cầm bút

     viết về chiến tranh

            mà quên đi những ngày gian nan

                         khốn cùng

                                 cực nhọc

                                        là quên đi tình thương rộng lớn của con người! (5)

Nỗi lòng anh

      làm xúc động tim tôi!

               tình tác giả

                         cao chiều cao tác phẩm.

 những trang viết ngày qua

                 còn mang tính chất cổ động

                        nó mới chỉ là bề ngoài

                                 của hiện thực chiến tranh!

Bây giờ

     khi tiếng súng trên chiến trường

                vừa mới tạm ngưng

                      ta lẽ nào tự chôn sâu

                             những điều trái tim ta

                                     thường nấu nung, suy nghĩ?

Ta lẽ nào?

          điềm nhiên

                nhìn cuộc chiến tranh chống Mỹ

                     bằng ánh bồ câu

                       ngây thơ hoài như chú học trò con!

Giải bày thật lòng

    biết nhìn rõ giá trị chân tính

          của bao sự tích anh hùng

                bao chiến công xô bồ

                         làm loài người kinh ngạc

                                 là có muôn vàn cái chết

                   

còn kinh hoàng hơn cả lúc bom bay!

Tất nhiên

      không dễ dàng gì

            người viết,

                   viết được ngay

                          và in được ngay.

                                cái lý lẽ của những

                                         ngày kháng chiến.

                                                song cái cần nhất

                                                        mà muôn đời  cấn đến

là người cầm bút có lương tâm!

Tôi quý mến anh

     là một quân nhân.

         một quân nhân nào không có nỗi đau trong    trận đánh

                dẫu trận đánh ấy

                        ta hoàn toàn chiến thắng

                               thì cái thất bại đang chờ

                                       trong giữa lúc mọi người cười

  nhìn lũ giặc tan thây!  

 

  Tôi quý mến anh

          là một con người

                   một quân nhân Việt Nam thẳng ngay.

                             một con người, một quân nhân Việt Nam

                                    không cần một phương pháp nào tráo trở.

                                             một con người, một quân nhân Việt Nam không hề biết sợ!

                                                   để nói lên bao sự thật tro tàn

từ trong nỗi thương đau!

Người lính như tôi

       một lúc chưa thể hiểu hết đâu.

             một lúc làm sao hiểu hết lương tâm của  người chân chính

song giá trị mà muôn đời cần đến

vẫn là người cầm bút có lương tâm!

                 

Bài viết của anh tuy chỉ giản đơn

       nhưng nó là cánh cửa mở ra cho loài người có lương tâm suy nghĩ

       cho loài người có lương tâm nhìn ra cuộc  chiến tranh chống Mỹ

                với bao sự tích bi hùng!

Những ngày qua đọc anh, suy nghĩ về anh

          là tôi biết những điều ấy cho tôi yêu anh thêm lần nữa

                    là tôi biết nhìn lại

                             những suy nghĩ và cách viết của mình còn nông cạn quá

                                     trên đường chiến chinh

                                           tôi là người lính chưa đi xa.

“Người viết trẻ và cánh rừng già”

tác phẩm của những ngày đánh Mỹ.

Ôi! Còn biết bao những cách nhìn đời

             cách tìm chân lý

để tìm ra giá trị đời văn!

Qua tháng

          qua năm

              đổi máu trong chiến tranh

  

                

               ta mới chỉ hiểu một phấn cái chuyện đời ta đang viết

        

                       tự ta mới dám nói lên sự thật

                                             mà loài người không thể nghĩ suy thay!

Cuộc chiến còn bộn bề của những ngày hôm nay

 không thể dăm năm, mười năm mình làm hết được.

                          điều anh nói như một lời tâm huyết.

giải bày cho hàng triệu người lính đang hành quân!

Mọi thế hệ sẽ trôi đi

                   nhưng thời gian trường tồn

                             còn lại

                               thời gian và người lính

sẽ làm hết công việc viết văn của đời mình!

          

              Đêm Mỹ Cương - Đường Trường Sơn 

                     Biên giới Việt - Lào

                  Ngày 9 tháng 11 năm 1973

(1)    Tiểu thuyết của Nguyễn Minh Châu

(2)    Tiểu luận của Nguyễn Minh Châu in trên Tạp chí Văn nghệ Quân đội tháng 2 năm 1973

(3)    (4) (5) Ý trong tiểu luận của Nguyễn Minh Châu