Thi sĩ Lê Đình Ty
TIN BUỒN VỀ NHÀ THƠ LÊ ĐÌNH TY
QTXM
- Bạn đọc thân mến. Ngô Minh xin báo tin buồn là nhà thơ Lê
Đình Ty , người bạn tri âm, tri kỷ của Ngô Minh,Lâm Thị Mỹ Dạ,
Đỗ Hoàng, Nguyễn Minh Hoàng... sáng nay bị tai nạn giao thông
nghiêm trọng trọng. Ty đi xe máy tông vào xe ô tô ở TP Đồng Hới
Quảng Bình, bị chấn thương sọ não nặng , không kịp chuyển vô
Huế để cấp cứu, phải mổ ở Bệnh Viện Cu Ba , Đồng Hới. Theo
thông tin của nhà văn Hữu Phương lúc 19 h30 ngày 13/6/2013, thì
bệnh viên đã mổ xong nhưng máu trong não vẫn chảy, huyết áp
tụt đến tận cùng. Bệnh viện thông báo với gia đình để lo hậu
sự... Ngô Minh vô cùng buồn bã, lại thêm một người bạn nữa ra
đi. Nhà thơ Thái Hải vừa thông báo : nhà thơ Lê Đình Ty đã ra đi
lúc 20 giờ ngày 13/6/2013 tại Bệnh viên Cu Ba ,Đồng Hới, bệnh
viện Cu Ba đã chuyển thi thể về nhà riêng ở Cộn. Ngày mai Ngô
Minh sẽ ra Đồng Hới để viếng Lê Đìng Ty. Bạn bè thân thiết
ai muốn chia sẻ tình cảm của mình với Lê Đình Ty xin chuyển
vào Tài khoản của Ngô Minh : Ngô Minh Khôi- 55110000166704- Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam, Chi nhánh Thừa Thiên Huế. Xin
cảm ơn. Qua trang Blog này, Ngô Minh và gia đình xin kính viếng
hương hồn Lê Đình Ty vãng sanh cực lạc và xin chia sẻ nỗi buồn
với Thêm và các cháu.
Viếng bạn thân Lê Đình Ty, Ngô Minh xin đăng lại bài viết tâm đắc về Lê Dình Ty.
NGƯỜI XƠ XÁC VÌ THƠ
Trong bài thơ “ Phỏng vấn Thạch Quỳ” tôi có viết : Nếu được tái sinh xin lại làm thi sĩ / Để được tự do xơ xác vì thơ.
Thực ra thì nhà thơ Thạch Quỳ ở Vinh chưa xơ xác mấy vì thơ . Trong số
bạn thơ của tôi, có lẽ nhà thơ Lê Đình Ty ở Đồng Hới là người “xơ xác
vì thơ” nhất. Lê Đình Ty làm thơ từ những ngày học lớp bảy trường làng ,
khi anh mới 16 tuổi ( 1963). Năm 1964 , tôi lên học cấp ba ở trường
huyện, chúng tôi phải học sơ tán ở làng Cổ Liễu, Liên Thủy. Trong lớp
học cấp 3 Lệ Thủy của tôi hồi ấy có rất nhiều bạn học giỏi văn như Lê
Đình Ty, Đỗ Hữu Lời ( nhà thơ Đỗ Hoàng), Trần Văn Hải (nhà thơ Hải Kỳ),
Lâm Thị Mỹ Dạ, Phạm Hữu Xướng,Trần khởi.. Ở lớp tôi hồi đó, Lê Đình Ty
là chủ soái thơ. Lê Đình Ty người làng Xuân Hồi, Liên Thủy lúc đó đã
viết được cả tập thơ tình chép tay nắn nót trong vở học trò. Sau này
Ty “bật mí” là hồi đó viết rất nhiều thơ để “tặng” Lâm Thị Mỹ Dạ ,
người bạn gái xinh đẹp cùng học cấp hai, mà đến giờ vẫn giữ không dám
gửi ! Có lần trong lớp học, không biết Lê Đình Ty kiếm đâu được cuốn “Yêu nhau nên biết”
dịch của Trung Quốc, bọn con trai chuyền tay nhau đọc. Từ đó thằng nào
cũng thích làm thơ tình. Ở lớp , ngoài tờ báo tường của Chi đoàn , chúng
tôi tổ chức tờ báo tường riêng của “tổ văn lớp”. Tôi làm bài thơ “ Quê mẹ”
theo “kiểu thơ” Tố Hữu, viết về Đại đội pháo binh Ngư Thủy quê tôi bắn
cháy tàu chiến Mỹ Khi bài thơ được dán lên báo tường, ngay ngày hôm
sau Lê Đình Ty đã có bài “ phê bình” khen hết lời. Nào là “ tư tưởng
lớn”, “ hình tượng đẹp”.... Rồi Ty kết luận rất đúng “mốt” của “nhà phê
bình” thời bấy giờ:”Anh sẽ tiến xa hơn nữa trên con đường thơ ca !”. Bài
“phê bình” dài mấy gang tay dán lên báo tường được cả lớp chen nhau
đọc.
Sống và viết sôi nổi từ thời ấy, nhưng Lê Đình Ty lại vô cùng lận dận
trên con đường thơ ca. Đang học dở cấp ba, Ty nhập ngũ vào ngành công
an. Anh được đi học một khóa nhiếp ảnh pháp y. Nhưng rồi Ty lại say mê
chụp ảnh nghệ thuật, nên phải chuyển ra khỏi ngành công an, về công tác
tại ngành văn hóa. Lê Đình Ty sống nhiều năm ở Huế Anh là tay máy bậc
7, chuyện đi dạy nghề và chấm tay nghề cho thợ nhiếp ảnh của tỉnh hàng
năm. Anh nghệ sĩ nhiếp ảnh có hạng của hiệu ảnh Phú Xuân bên chân cầu
Trường Tiền hồi chung tỉnh Bình Trị Thiên. Anh có bức ảnh nghệ thuật Hồn rừng
được tặng Huy chương Bạc của Hội nghệ sĩ nghiếp ảnh Việt Nam năm
1996. Giỏi nghề ảnh như thế dễ làm giàu lắm , nhưng Lê Đình Ty thì : Nợ cơm áo níu còng lưng bóng xế / Bao nỗi niềm gửi dấu trang thơ…
Bởi mỗi lần gặp bạn bè , gặp người đẹp thì có bao nhiêu phim anh bấm
bằng hết, rồi thức suốt đêm, cui cui tráng ảnh để kịp sáng mai đem tặng
người đẹp , cùng với những bài thơ nóng hổi ở túi ngực bên trái ! Có
lần, hồi Ty đang quản lý hiệu ảnh nhà nước trên đường Trần Hưng Đạo,
Huế. Một đêm mưa, tôi, Hải Kỳ, Đỗ Hoàng, Mai Văn Hoan đến phòng ảnh của
Ty ( cũng là chỗ trọ) đọc thơ với nhiều người đẹp sinh viên. Ty bốc
lên đẩy giàn máy ảnh của hiệu ra chụp. Khi mọi người đã lui rồi, tôi
và Ty ở lại để rửa ảnh cho đến 2 giờ sáng, cho kịp sáng mai tặng
các nàng. Hồi đó làm gì có Mililap như bây giờ. Muốn in ảnh phải pha
thuốc, rồi nhúng từng cái phim vào. Chờ ảnh hiện lên, tráng qua tráng
về, khi rõ nét mới đưa ra sấy dưới ngọn đèn điện 500 oát. Khổ thế mà
say lắm, chăm chỉ lắm ! Vì thế nên người ta chụp ảnh ai cũng giàu , xây
nhà mua xe, chỉ riêng Lê Đình Ty càng chụp ảnh càng nghèo rớt mùng tơi !
Vợ chồng đã sắm đủ loại máy ảnh xịn của Nhật, rồi sắm cả buồng tối để
in sang ảnh ở nhà mình. Nhưng , do chụp ảnh ba phần tặng một phần lấy
tiền nên sinh lỗ lã . Thế là anh bán dần máy móc, chỉ còn giữ lại cái
máy ảnh để chụp chơi.
Thơ phú còn làm anh bị tai họa thập tử nhất sinh bởi một con quỷ đội
lốt người tình ! Năm 1983, Lê Đình Ty được Công ty nhiếp ảnh Bình Trị
Thiên cử ra làm Trưởng hiệu ảnh quốc doanh tại chợ Tréo, huyện Lệ Ninh (
cũ) . Một người con gái trắng trẻo , đã có chồng , do yêu thơ Ty, phục
tài chụp ảnh của Ty , đã đem lòng thương trộm . Thi sĩ say thơ, say
người đẹp bị hớp phải bùa mê . Bên bờ sông Kiến Giang ấy , Lê Đình Ty
đã làm tặng nàng nhiều bài thơ tình lửa cháy . Thế rồi chồng nàng phát
hiện ra . Anh ta bắt vợ phải “thể hiện lòng chung thủy” . Thế là nàng đã
đang tâm vô tận Huế mua một lọ a-xit . Rồi một đêm “nàng” hẹn Lê Đình
Ty gặp nhau tại bờ mương An Xá. Con quỷ đã tạt a xít vào mặt người mà
trước đó mình đã yêu nồng thắm . Lê Đình Ty bị cháy xém mặt mày , phải
điều trị khắp nơi mấy năm trời mới lành vết thương. Nhưng khuôn mặt thì
thành sẹo. Đó là “ cái sẹo thơ” oan nghiệt mà anh phải mang suốt đời. Từ
đó, bao nhiêu tiền của đều chi cho việc chữa bệnh. Lành vết thương cơ
quan xét cho anh về hưu non. Thời điểm đầu năm 2005, lương anh tháng chỉ
320 ngàn đồng . Nhà đã nghèo, lại nghèo thêm . Tôi ốm đau chẳng làm gì được / Vợ một mình chạy bảy miệng ăn , nên anh đau xót khi nghe con gái nhỏ năm sau tuổi ra đường ngồi bán nước , báo tin “vui” cho bạn bè : Giữa trưa hè dầm dề áo ướt / Được hai đồng, mừng rỡ con khoe... Trong bài thơ “Cảnh nhà” , cảnh tượng còn thương cảm hơn : Vợ trực về nhịn đói / Lo chạy bữa ngày mai...
Bà vợ phải vừa đi làm việc nhà nước, về trồng rau, nuôi heo gà, đi hái
củi bán mới trang trải đủ chi tiêu tằn tiện của gia đình.
Cái thời khốn khó ấy, bạn bè cũng chẳng khá hơn. Có mấy đứa bạn thân
cùng trường huyện xưa đang làm thơ ở Huế thì đứa nào cũng đeo đuổi thơ
phú, đứa nào cũng nghèo , lấy ai cậy giúp ! Bài thơ “ Cùng cảnh”, tặng
Hải Kỳ kể chuyện Hải Kỳ đi học đại học sư phạm ở Huế, vợ ốm cần phải ra
Đồng Hới thăm vợ , mà chẳng có đồng dính túi. Lê đình Ty đến thăm bạn,
tuid cũng chỉ “đầy gió căng phồng: Cuối cùng hai đứa bèn quyết định “ Liều một chuyến nhảy tàu !” Thật xót xa và đồng cảm !
May mà Lê Đình Ty có người vợ tuyệt vời. Một người vợ Tám Cám, rất mực
thương chồng, thương con , nên bao nhiêu nỗi đau đớn, túng bấn đều được
hóa giải !. Y sĩ điều trị Nguyễn Thị Thêm vợ Lê Đình Ty làm việc ở
Phòng khám Cán bộ Đồng Hới, mặc cho thiên hạ dèm pha, đã tận tình chữa
trị, chăm sóc chồng . Thêm nhiều lần vay mượn tiền bạc đưa chồng ra Hà
Nội vá da mặt. Những ngày đó, có lần tôi từ Huế ra thăm Ty . Anh ngồi
trong một khung màn để che ruồi như cái lồng bàn , vì vết thương đang
sưng tấy . Chồng bị nạn vì thơ, người làm thơ như tôi là những kẻ “tòng
phạm” đến nhà phải “ ghét” mới đúng. Thế mà Thêm vẫn tươi cười pha nước
mời, rồi bảo tôi “Anh ngồi chơi nói chuyện với anh Ty, em ra đây một
lát về ngay”. Thì ra nàng lẻn đi mua đĩa mồi, xị rượu mang về, bảo tôi:
”Anh Ngô Minh ngồi chơi uống rượu, đọc thơ cho anh Ty nghe, anh ấy đang
thèm thơ lắm đấy !”. Chao ôi, một tình yêu, một tấm lòng. Cao hơn, một
tầm văn hóa bao dung mênh mông!
Sau tai nạn ấy, Lê Đình Ty không thể đi làm cơ quan được , phải về hưu
mất sức hai trăm ngàn đồng một tháng. Đến nay thì lương hưu của Ty
cũng chỉ 680 ngàn đồng ! Con thì ba đứa đang nhỏ, nên gia đình càng khó
khăn hơn . Nhưng anh vẫn không bỏ thơ . Hình như thơ đến với anh còn
nồng nàn hơn trước . Tuy muộn mằn so với bạn bè cùng lứa nhưng đến nay
anh đã xuất bản được 6 tập thơ, trong đó có tập Tôi về áo ướt được tái bản. Tập thơ Khoảng vắng (
1995) của Lê Đình Ty được Giải thưởng Lưu Trọng Lư ( Quảng Bình) lần
thứ nhất ( 1991- 1995).... Anh còn có hai tập thơ thiếu nhi “ Gió ở đâu “ ( 1998) và truyện thơ “ Huyền thoại Bàu Tró”
( 1999) được bạn đọc đánh giá cao . Đó là sự kỳ lạ của khả năng vượt
lên hoàn cảnh khắc nghiệt của con người . Tôi kể lan man như vậy để muốn
nói một điều : Đối với Lê Đình Ty thơ chính nghiệp chướng , là định
mệnh không thể chối bỏ : Đây , câu thơ / Giọt máu / Câu thơ đẫm đầy nước mắt ...Riêng
đối với tôi, mỗi bài thơ của Lê Đình Ty là sự trổ bông của một trái
tim đau đớn một đời đập vì yêu, vì sự tốt lành của cuộc sống !
Hội Văn nghệ Quảng Bình bảo Lê Đình Ty làm đơn xin vào Hội Nhà văn Việt
Nam. Ty xứng đáng lắm, nhưng ham thơ, ham rong chơi, cứ quên không
làm đơn. Mới đây Ty làm cái đơn và gửi vào Huế nhờ bạn là tôi và nhà thơ
Lâm Thị Mỹ Dạ là bạn thân ký giới thiệu để kỷ niệm bạn bè. Mỹ Dạ bận đi
họp ‘’ Hội nghị phụ nữ tiêu biểu’’ ở Hà Nội . Hoàng Phủ Ngọc Tường
hỏi, đơn ai thế. Tôi bảo đơn xin vào Hội của Lê Đình Ty, gửi vào nhờ Dạ
ký ‘’. Hoàng Phủ bảo tôi : ‘’ Lê Đình Ty mới là nhà thơ thực sự, hắn
sống chết vì thơ . Đem đây mình ký thay Mỹ Dạ’’. Thế là ông Tường liệt
nằm một chỗ, lật nghiêng người ghi ‘’Đề nghị kết nạp ‘’ rồi ký tên, chữ
cong queo, võng xuống như nỗi đa mang. Tôi mang ra Đồng Hới cho Ty, Ty
cầm tờ giấy có chữ ký Hoàng Phủ reo lên :’’ Được Hoàng Phủ Ngọc Tường ký
giới thiệu như ri là sướng lắm rồi. Như là một lần vô Hội rồi... »
Xuất bản được tập thơ thơ bây giờ thật không dễ . Sau khi có giấy phép
, còn phải vượt qua chặng “ đầu tiên” là tiền đâu. Để in tập thơ “ Lời hạt”
, Lê Đình Ty phải thế chấp “thẻ đỏ ”nhà , mới vay được 3 triệu tiền
ngân hàng để in thơ ! In xong thơ là gửi tặng bạn bè, lại phải một lần
tốn phí bưu điện , rồi lại còng lưng làm vườn, nuôi gà, lợn, nuôi cả
cá rô phi đơn tính để trả nợ thơ . Tập thơ Lời hạt gồm
những bài thơ viết trong những tháng ngày anh bị “tại nạn tình yêu” đến
thay đổi hình hài, trong lúc cảnh nhà túng bấn . Đó Là những suy nghĩ
về đời và thơ, về số phận và tình yêu của con người đã vào tuổi tri
thiên mệnh Đó là tâm sự riêng của đời anh. Tai ương, khốn khổ và day
dứt tình đời, tình người. Thương cho kiếp người phù du khát vọng, thương
cho những đứa con xa luôn đau đáu một làng quê, thương bóng hình mẹ già
côi cút vô ra nơi cõi nhớ, thương những người tình với nỗi buồn làm
hành trang còn lại... Thơ là sự chiêm nghiệm , là một cuộc trở về từ
trong cõi lãng du phiền muộn, cầm lên những mất mát và soi tận cõi lòng :...Ai sau rèm cấm xa xôi / Nhớ người áo ướt dưới trời đem hong?
Thời “di động”, Lê Đình Ty nghèo , thèm lắm mà không làm sao có con dế
cầm tay để gọi bạn bè. Thương bạn , nhà văn Nguyễn Thế Tường bán rẻ cho
Ty một cái Samsung có hai trăm bạc. Lúc đầu Ty chỉ dám mua loại card
chỉ để nghe, không gọi được. Những khi có tiền nhờ nghề làm mi, in ấn
sách cho các tác giả, Ty mua cái card trăm ngàn, thế là hứng lên gọi ai
cũng đọc thơ qua di động. Chỉ ba bốn bài thơ đã hết nửa tiền card. Thế
rồi lần ấy Ty say, ngã xe , con dế biến đi đâu mất, phải nhịn gọi ba
tháng trời. Tôi ra Đồng Hới, thấy bạn mà thương , tôi liền nghĩ ra một
kế : Chỉ có mấy trăm trong túi, nhưng tôi dẫn Lê đình Ty đi thăm bạn
bè, gặp ai tôi cũng bảo :” Ty mất điện thoại rồi, tớ ủng hộ nó ba trăm,
cậu cho thêm một ít nữa cho nó mua cái điện thoại cũ kẻo tội”. Thế mà
ngày đó hai đứa kiếm được triệu tư bạc. Chiều hai đứa lại vênh vang ra
của hàng viễn thông mua dế…
Buồn quá, nhưng xem ra tất cả vẫn còn . Một người “sau rèm cấm”, tấm
“áo ướt”, và người tình trắng tay đang đem hong lại niềm yêu mến cũ ...
Ty say thơ đến độ, vào cuộc rượu nào ban đầu cũng rất gìn giữ, chối từ,
nhưng khi đã đọc vài bài thơ thì “rượu như lửa tôi uống tràn thay nước”
( Phùng Quán). Thế là Ty say. Vì say, trong năm năm qua, Ty đã sáu lần
ngã xe máy rồi. Khi thì gảy xương vai, khi thì bươu đầu, mẻ trán. Nhưng
may toàn vết thương nhẹ, nằm nhà vợ điều trị năm bữa nửa tháng lại lang
thang. Có lần tan cuộc rượu, đang lẽ về nhà theo hương núi, thì Ty lại
lao xe ra vùng cát Hải Thành mé biển giữa trưa hè “chang chàng cồn cát
nắng trưa Quảng Bình “. Xe lủi vào ụ cát bên đường, Ty ngã bắn người ra
nằm phơi trên cát bỏng. May nhờ có người đi qua, nhận ra nhà thơ, liền
gọi taxi đưa về nhà, chứ để đến chiều chắc đã thành “Khô Ty” rồi ! Có
lẽ Ty đã quá xơ xác vì thơ, nên bây giờ thơ đã cứu Ty chăng ?
Vâng, trong bài đồng dao miền Trung kể về mẹ gà đẻ ấp mười quả trứng,
cả mười đều bị hiểm họa và rủi ro số phận, nhưng: Chớ than phận khó ai ơi / Còn da lông mọc ,còn chồi nảy cây...
Mất mà được .Đó là cái lý sinh tồn mà chỉ nghệ thuật mới nói lên được,
nhờ cái tâm lớn của nghệ sĩ ! Cái còn lại ấy , cõi lòng ấy chính là sợi
chỉ xuyên suốt thơ Lê Đình Ty . Không mà có , ấy là khi cõi lòng còn
chan chứa !
Bây giờ anh vẫn yêu si mê như thế. Vẫn làm thơ như thế. Anh đi lên Hồ
An Mã miền Trung Du Lệ Thủy, anh ra tận Minh Hóa theo tiếng gọi của con
tim. Di rong chơi suốt ngày. Để rồi cuộc rượu vui nào anh cũng có thơ
mới đọc cho bạn bè làm thức nhấm...Ôi, thời bây giờ, ai cũng lo kiếm
tiền làm nhà, cho con đi du học. Người sống nghèo với chất thi sĩ lãng
tử nồng nàn như Lê Đinh Ty hiếm hoi lắm . Nhờ những cuộc say ấy, năm
2007, Lê Đình Ty cho ra mắt tập thơ Gửi cùng ngọn gió, với chất thi sĩ tang bồng : Ngồi buồn bấm chữ mà chơi / Gửi người người có ngậm ngùi cùng ta...
Thương lắm, bạn của tôi ơi..
Huế 2003- 2007
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét